Historia biblioteki

Historia biblioteki szkolnej

Chociaż nasza szkoła istnieje od 1902 r. , to wzmianka o bibliotece szkolnej pojawia się dopiero pod koniec lat 20. XX wieku.

Na podstawie dokumentów zachowanych w Archiwum Państwowym w Katowicach ustalono, że w naszej szkole w okresie międzywojennym działały dwie biblioteki: uczniowska (tzw. młodzieżowa) i nauczycielska. W roku 1931 w bibliotece uczniowskiej znajdowało się 235 dzieł (237 tomów), a ilość dzieci czytających wyniosła 173 (wypożyczyły 2768 dzieł). W tym samym roku biblioteka nauczycielska zaopatrzona była w 232 dzieła, a ilość przeczytanych książek wyniosła 141. Stan na 21 czerwca 1937 roku biblioteki uczniowskiej kształtował się następująco: 204 tomy, 1720 wypożyczeń i 180 uczniów korzystających z biblioteki. Biblioteka młodzieżowa, według stanu na 30 czerwca 1938 roku, liczyła 248 dzieł w języku polskim oraz 24 dzieła w języku niemieckim. Do czerwca 1939 roku stan ten zwiększył się do 335 dzieł w języku polskim, natomiast ich ilość w języku niemieckim pozostała taka sama (24). W roku szkolnym 1938/1939 z biblioteki skorzystało 271 uczniów (125 chłopców i 146 dziewcząt), którzy wypożyczyli łącznie 1314 książek (584 książki wypożyczone przez chłopców i 730 książek przez dziewczęta). Wtedy też na jednego ucznia szkoły przypadało średnio 6,5 przeczytanych książek w roku szkolnym (w klasie III – średnio 3 książki w roku szkolnym, w klasie IV – 2, w klasie V – 5, w klasie VI – 13, w klasie VII – 6). Według sprawozdania kierownika szkoły w placówce istniała także tzw. lektura uzupełniająca w ilości 14 kompletów; w roku szkolnym 1938/1939 klasa VII przerobiła pięć dzieł z „lektury uzupełniającej”. Prenumerowano prasę dziecięcą, m.in. „Płomyk”, „Płomyczek”, „Mały Płomyczek”, „Gazetka Ścienna” i „Młody Zawodowiec”. We wnioskach po wizytacji szkoły w czerwcu 1939 roku zaznaczono, iż czytelnictwo u dzieci z klasy V przedstawia się „słabo” i należy spowodować, by nauczyciele klas wyższych „zainteresowali się bliżej czytelnictwem, wskazując młodzieży właściwą lekturę oraz kontrolując częściej stan czytelnictwa swych klas”. W roku szkolnym 1937/1938 bibliotekarką była Maria Śledziewska.

Biblioteka nauczycielska według stanu na kwiecień 1939 roku posiadała 486 tomów. Przydział w roku sprawozdawczym wyniósł 30, a czytelnictwo – 97 tomów. Dla kadry nauczycielskiej prenumerowano czasopismo „Chowanna”. Według stanu na 4 października 1937 roku obydwie biblioteki mieściły się w jednej salce o powierzchni 14 metrów kwadratowych.

Po II wojnie światowej w bibliotece zachowały się jedynie książki w języku niemieckim. W latach 1945-1950 stopniowo zwiększano stan ilościowy biblioteki szkolnej. Podobnie jak przed wojną zorganizowano bibliotekę uczniowską oraz bibliotekę nauczycielską. W marcu 1945 roku na stanie biblioteki zachowało się jedynie kilka książek niemieckich, tak więc tworzono księgozbiór od podstaw. W roku szkolnym 1945/1946 kierownik szkoły A. Stachowski przekazał bibliotece 64 podręczniki szkolne, 38 książek do biblioteki uczniowskiej oraz 43 książki do biblioteki nauczycielskiej. W 1947 roku stan biblioteki nauczycielskiej wynosił już 515 tomów, a uczniowskiej – 70 książek, natomiast w roku 1948 odpowiednio: 575 i 125 książek. W roku szkolnym 1948/1949 z biblioteki nauczycielskiej wycofano 235 książek, które uznano za zniszczone lub bezwartościowe. W zamian dokupiono 49 pozycji, po czym stan ilościowy wyniósł ogółem 329 tomów. Biblioteka uczniowska posiadała 242 tomy.

W latach 50. XX wieku biblioteki uczniowska i nauczycielska stale zwiększały swój zasób, głównie dzięki darom uczniów i nauczycieli oraz władz Szopienic.

Bibliotekę szkolną we wrześniu 1961 roku objęła Henryka Dąbrowska, która pracowała w niej do końca sierpnia 1964 roku. Po przejściu na emeryturę na jej miejsce przyjęto Marię Kolon. 31 marca 1967 roku bibliotekę przeniesiono do nowego pomieszczenia, w centralnej części starszego budynku (dawne reprezentacyjne wejście od ul. Siewnej); wcześniej mieściła się tu harcówka. Dawne pomieszczenie biblioteki wykorzystano na pracownię robótek ręcznych. We wrześniu 1968 roku pracę w bibliotece rozpoczęła Mirosława Pokwap, a na jej miejscu w roku 1972 pracowała Maria Grabowska. 

W listopadzie 1976 roku oceniano, że czytelnictwo wśród uczniów jest bardzo niskie. Wychowawców klas zobowiązano do dopilnowania, aby wszystkie dzieci korzystały z biblioteki. Średnia przeczytanych książek na ucznia w roku szkolnym 1976/1977 wyniosła 4,5, a dyrektor szkoły oceniała, że praca biblioteki ograniczała się w tym czasie jedynie do wypożyczeń, brak było szeregu imprez, które wzbudziłyby większe zainteresowanie książką, zwłaszcza popularnonaukową. Dzieci najczęściej ograniczały się do wypożyczeń lektur, a z biblioteki korzystali także nauczyciele szkoły, przedszkola oraz absolwenci placówki.
 

W pierwszej połowie 1977 roku przeprowadzono inwentaryzację zbiorów bibliotecznych. Wizytator szkoły w marcu 1978 roku wskazał jednoznacznie, że powodem niskiego wskaźnika czytelnictwa był przestarzały księgozbiór i słaby kontakt wychowawców z bibliotekarką. W roku szkolnym 1979/1980 z biblioteki skorzystało 158 uczniów, dokonując łącznie 3678 wypożyczeń; średnia przeczytanych książek na ucznia wyniosła 23,28. Potwierdzono, że około 50% przeczytanych pozycji to lektury obowiązkowe i popularnonaukowe. Dzięki współpracy bibliotekarki Honoraty Kowalczyk z nauczycielką zajęć praktycznych Jolantą Siewior, do końca maja 1980 roku udało się oprawić około 300 książek.

W latach 1983-1987 liczba nauczycieli wynosiła ośmiu pełnozatrudnionych i czterech niepełnozatrudnionych. Ciągle borykano się z problemami kadrowymi, często nie były obsadzone stanowiska m.in. nauczyciela fizyki, matematyki i wychowania fizycznego oraz bibliotekarza.

Biblioteka szkolna w latach 80. XX wieku posiadała duży księgozbiór, który znacząco się powiększył w porównaniu do wcześniejszej dekady. Opiekunem biblioteki była Honorata Kowalczyk, a następnie w latach 1982-1985 Teresa Urgacz, B. Brzoza, Papierkowski i Anna Kopczak. W roku szkolnym 1980/1981 wypożyczono łącznie 3536 książek, a średnia wypożyczeń na jednego ucznia wyniosła 24,2. Wnioskowano wtedy, by wycofać z księgozbioru zniszczone pozycje i dokonać zakupu lektur dostosowanych do programu nauczania (brakowało podstawowych lektur dla klas I-IV). W styczniu 1983 roku nauczyciele szkoły wskazywali, że „ze strony naszej biblioteki jest brak zachęty” do czytania. W czerwcu 1985 roku informowano, że pomieszczenie biblioteczne było zbyt małe, regały nie spełniały wymogów bezpieczeństwa, podłoga była zniszczona i nierówna, przez co regały groziły przewróceniem się. Brakowało kącika czytelniczego i niemożliwe było udostępnianie książek na miejscu, jak również przeprowadzenie lekcji bibliotecznej. Od września 1987 roku biblioteką kierowała Mariola Kałuża, która po przeprowadzeniu kontroli księgozbioru w dniach od 26 października do 17 listopada 1987 roku stwierdziła, iż stan biblioteki wynosi 7767 woluminów. Z inwentarza wykreślonych zostało 1771 woluminów, pięć było wypożyczonych, na półkach znajdowało się 5788, a brakowało 120 woluminów. Dodatkowo księga broszur i podręczników wykazywała 468 woluminów, z czego braki wynosiły 130. W 1987 roku na stanie biblioteki znajdowało się 15 regałów, szafa biblioteczna o wartości 1535 złotych, biurko, stolik, krzesła, dwie skrzynki katalogowe, katalogi (alfabetyczny i rzeczowy) i kartoteki, dwie księgi inwentarzowe główne, księga broszur i podręczników, księgi ubytków, rachunki oraz okrągła pieczęć biblioteczna. Do biblioteki prenumerowano czasopisma dziecięce, m.in. „Świerszczyk” i „Płomyczek”. W roku 1989 opiekę nad biblioteką objęła Irena Wójtowicz, a w październiku tegoż roku zakończono remont pomieszczeń bibliotecznych.

W latach 90. XX wieku na poddaszu ulokowano bibliotekę szkolną.

W 2010 roku bibliotekę szkolną przeniesiono z mniejszego budynku do wyremontowanej dawnej sali gimnastycznej (pochodzącej z 1969 roku). 

 * Oprac. Michał Bulsa